De oudste Australische kunst komt natuurlijk van de eerste bewoners van dit land, de Aboriginals. Er is rotskunst gevonden van meer dan 60.000 jaar oud. Aboriginals zijn een typisch nomadenvolk en geven weinig om het versieren van hun onderkomen. Toch neemt kunst een prominente plaats in de Aboriginal cultuur en is de Droomtijd de belangrijkste inspiratiebron.
Schilderingen hebben onder andere tot doel het in contact komen met de Aboriginal voorouders uit de Droomtijd. De voorouders kunnen via kunst hun kennis overdragen naar volgende generaties. De belangrijkste kunstvormen zijn rotsschilderingen, schilderijen op doek, het lichaam, boombastschilderingen, rotsuitkervingen, houten figuren, traditionele wapens en textiel. Vaak brengen ze tekeningen en schilderingen aan op voor hun heilige plekken in de natuur, zoals rotsen en in grotten.
Betekenis van de Aboriginal kunst
Aboriginal kunst heeft verschillende lagen van betekenis. De meeste werken verbeelden de mythische verhalen van de Droomtijd of The Dreaming: de periode voordat de wereld vorm kreeg en de Voorouders de wereld creëerden. De afbeeldingen speelden een belangrijke rol in de overdracht van deze verhalen naar de volgende generaties. Vooral omdat de Aboriginals geen schrift kenden.
Veel schilderingen zijn daarnaast een soort landkaart en geven clan-gebieden, rivieren, drinkplaatsen of heilige plekken uit de Droomtijd weer.
Aboriginal rituelen, dansen en gezangen bevatten veel verwijzingen naar diepere betekenissen die wij als buitenstaander niet (mogen) kennen. Overigens bestaan er tussen de verschillende regio's grote verschillen in de kunstvormen en stijlen door de verscheidenheid aan culturele tradities en gewoonten. Zo gebruikten kunstenaars uit Arnhemland slechts vier kleuren en schilderden op boombast met fijne kruislingse lijntjes, terwijl Aboriginal kunst van de Red Centre zich kenmerkt door stippels en felle kleuren.
Verschillende voorwerpen
Grotten vormden schuilplaatsen voor Aboriginals voor de regen en vormden tegelijkertijd een populair doek voor vele schilderingen. Veel van deze kunst is al duizenden jaren oud, alhoewel ze vaak zijn overgeschilderd om de afbeelding te behouden en de rituele kracht door te kunnen geven. Ook alledaagse voorwerpen als kookgerei, riemen en hoofdbanden worden beschilderd. Twee van de meest bekende iconen van Australië, de didgeridoo en de boemerang, worden vaak rijkelijk versierd met symbolische afbeeldingen.
Ook het menselijk lichaam wordt door Aboriginals beschilderd, vaak tijdens ceremonies. De persoon neemt door de tekeningen de identiteit van een Mythische Voorouder aan die hij tijdens de ceremonie uitbeeldt. Hiermee doet deze persoon kracht en inspiratie op die niet alleen de clan dichter bij de desbetreffende voorouder brengt, maar ook de band met de Droomtijd bevestigd.
Andere Aboriginal kunstvormen zijn zandschilderingen en zandsculpturen. Deze worden al eeuwenlang gemaakt ter ondersteuning en illustratie van een ceremonie. Er worden dan allerlei natuurlijke pigmenten als houtskool, klei en verschillende kleuren okers gebruikt evenals gemalen plantenpulp en veren, steentjes, bloed en haar.
Moderne kunst
Tegenwoordig wordt Aboriginal kunst steeds meer gewaardeerd. Het wordt niet meer bestempeld als 'primitieve kunst' maar als 'hedendaagse moderne kunst'. De diepe betekenis die erachter schuilt wordt meer erkend evenals de verschillende stijlen. Ook nieuwe bewegingen krijgen veel aandacht, zoals 'Urban Aboriginal Art': kunstenaars met een kunstopleiding gebruiken moderne westerse materialen en technieken met herkenbare oeroude Aboriginal stijlmiddelen.
Wereldwijde aandacht
Veel Europese en Amerikaanse musea en galeries hebben de laatste jaren steeds meer aandacht Aboriginal werken en worden er interessante exposities georganiseerd. Aboriginal kunst wordt nu als een van de meest spannende en innovatieve kunstbewegingen van de wereld genoemd.
Eén van de verklaringen hiervoor is dat deze kunst een uiting is van een van de meest onbekende en tevens oudste culturen van de wereld. De Aboriginal cultuur is één van de laatste plekken op aarde waar een oorspronkelijke cultuur in contact is gekomen met de moderne wereld.
Ben jij geïnteresseerd in de Aboriginal kunst? Dan is het leuk om een bezoekje te brengen aan het AAMU Museum voor hedendaagse Aboriginal kunst.
